Obradoiro Proxecto Sociolingüístico Centro

Obradoiro de PSC III Seminario de Dinamización Lingüística no Ensino Mercedes Queixas Zas Coordinadora territorial ENDL

247/95 vs. 124/07 P. bilingüismo complementario P. de mantemento L1=LA LA > LB (vehicular en materias con menos valoración social) L1=LB Competencia bilingüe parcial Obxectivo: competencia bilingüe plena L1=LA LA ≤ LB (vehicular en materias con máis valoración social) L1=LB Competencia bilingüe plena

Funcionamento do cerebro dun bilingüe Modelo 1: competencia subxacente separada

Funcionamento do cerebro dun bilingüe Modelo 2: competencia subxacente común

Funcionamento do cerebro dun bilingüe Modelo 2: competencia subxacente común Fonte integrada de pensamento Capacidade humana para almacenar e funcionar doadamente en dúas ou máis linguas Desenvolver unha das linguas = desenvolver o sistema cognitivo global, a capacidade comunicativa, a linguaxe

Hipótese da interdependencia Transferencia da competencia de Lx a Ly Adecuada motivación para aprender a lingua receptora Exposición adecuada a ela: cantidade input/output correcto calidade input/output variado uso de diferentes variedades lcas. + manipulación diferencial materiais lcos.

Hipótese da interdependencia Coñecemento de castelán. Sexto de primaria Fonte: Huguet (2003)

Hipótese da interdependencia Maior facilidade para transferir coñecementos dunha LB a unha LA ca dunha LA a unha LB. Usar a LB na escola garantía da competencia bilingüe. Canto maior sexa o éxito na adquisición dunha segunda lingua, máis doada resultará a aprendizaxe da(s) seguinte(s)

247/95 e 124/07 P. bilingüismo complementario P. de mantemento Obxectivo: competencia bilingüe Aprendizaxe de linguas = cousa de todos Autonomía dos centros razóns Modelo de conxunción de linguas Seccións bilingües Competencias básicas Planificación

Competencias básicas Capacidade de poñer en práctica de forma integrada, en contextos e situacións diversas, os coñecementos, as habilidades e as actitudes adquiridas. Máis ca coñecementos, implica o seu uso eficaz Cada área desenvolve varias competencias Cada competencia desenvólvese dende varias áreas

Competencias básicas. Lingua galega Comunicación lingüística - Toda a materia Tratamento da información e c. dixital - Traballo de busca de información nos medios ou internet (comprendela, seleccionala, transmitila, reutilizala…) Para aprender a aprender - Lectura comprensiva diferentes tipos de textos - Resumos, esquemas… que organizan ideas - Interpretación información dun dicionario… Social e cidadá - Sociolingüística Cultural e artística - Literatura Autonomía e iniciativa persoal - Todo o desenvolvemento da linguaxe - Asunción de responsabilidades no traballo colaborativo - Lectura de literatura (estimula imaxinación e creatividade) Coñecemento e interacción co mundo físico - Categorización da realidade ao aprendermos a falar - Léxico - Traballo con textos expositivos de divulgación científica… Matemática Linguaxe ligada a pensamento e razoamento Lectura resolutiva

Competencias básicas. C. en comunicación lingüística Uso do galego se esta é a lingua vehicular marcada no decreto Traballo responsable na determinación do resto das materias que se impartirán en galego Asunción do proxecto lingüístico de centro como propio Actitudes coherentes de uso de galego no centro Atención á propia corrección lingüística Potenciación dos usos orais e da participación do alumnado Axudar a comprender e planificar textos. Ensinar a pensar

Autonomía Para avanzar na galeguización do ensino que garante o obxectivo da competencia bilingüe Para adaptarse á realidade de cada centro Avanzan os que non chegaban ao 50% Dáselles cobertura legal aos centros moi galeguizados Por que non inmersión? Planificación

Obxectivo da escola ->Competencia Creación de espazos de uso Eliminación prexuízos Mellora a competencia Repercusión positiva no uso

U nha nova etapa: planificación + dinamización PLANIFICACIÓN SOCIOLINGÜÍSTICA DO CENTRO (PSC) PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO (PLC)

Por que é necesario elaborar unha planificación lingüística? VISUALIZA SITUACIÓN SOCIOLINGÜÍSTICA DE PARTIDA FACILITA A REFLEXIÓN INTERNA DOCUMENTO PLURIANUAL PROCURA O TRABALLO EN EQUIPO APOSTA POR UN ENSINO PLURILINGÜE REAL NECESARIO PARA COMPLETAR O DECRETO 124/2007

Necesidade de planificación OPONSE A : CONCORDA CON : IMPROVISACIÓN PROGRAMACIÓN PARCIALIDADE UNIVERSALIDADE RUTINA IMAXINACIÓN DISPERSIÓN SINERXÍA

Quen elabora a planificación lingüística? EQUIPO DIRECTIVO ENDL CCP APOIO DO CLAUSTRO

Cando debemos elaborar unha planificación lingüística? Curso 2008-2009 Cambio de rumbo educativo LOE Novos retos: as competencias básicas Paso previo á elaboración do proxecto lingüístico de centro (PLC)

Que plan de traballo preciso? REALISTA CONSENSUADO PARTICIPATIVO INTEGRADOR SECUENCIADO

Que debe garantir a planificación lingüística? Que o alumnado que ten a lingua galega como lingua habitual poida mantela e consolide unha competencia plena nela. Que o alumnado que ten o castelán como lingua habitual adquira unha competencia plena en galego, de maneira que se favorezan os contextos en que se exprese nela. Que o alumnado adquira plena competencia en castelán tamén. Que o alumnado adquira a competencia establecida no currículo para as linguas estranxeiras.

En que aspectos clave cómpre reflexionarmos? Análise da situación sociolingüística de partida (lingua do contorno educativo, do profesorado, do alumnado e ambientalidade lingüística do centro). Descrición de puntos fortes e febles no centro: administración, xestión pedagóxica, relación co contexto familiar, relación co contorno, interacción didáctica… Reflexión e avaliación interna sobre a experiencia dinamizadora aplicada no centro.

Que é o método DAFO? FORTALEZAS: Factores internos ao centro que sustentan o éxito das futuras accións DEBILIDADES: Factores internos ao centro que formulan freos e obstáculos OPORTUNIDADES: Factores presentes no contorno que poden influír positivamente. Facilitan novos ámbitos de actuación e novos métodos de traballo. AMEAZAS: Factores presentes no contorno que poden influír negativamente

Que é o método DAFO? OPORTUNIDADES FORTALEZAS ASPECTOS POSITIVOS AMEAZAS DEBILIDADES ASPECTOS NEGATIVOS FACTORES EXTERNOS FACTORES INTERNOS

Que medidas promoverei na planificación lingüística do centro? Criterios pedagóxicos coherentes co índice global e sectoriais do centro Mellora da aprendizaxe lingüística. Mellora competencia comunicativa común ao coñecemento global. Coordinación didáctica Incardinación da PL nos proxectos que conforman o PE (plan de lectura, dinamización TIC, plan de collida de inmigrantes, convivencia, orientación, proxecto interdisciplinar…) Didáctica integrada das linguas da escola

Que estratexias promoverei na planificación lingüística? INFORMAR DOS OBXECTIVOS LINGÜÍSTICOS Á COMUNIDADE EDUCATIVA PROGRAMAR PLANS DE FORMACIÓN INTERNA PROMOCIONAR O TRABALLO COLECTIVO COLABORAR CO CONTORNO EDUCATIVO AVALIAR PL DESEÑADA

A xentes da planificación lingüística nos centros educativos

Contidos fundamentais do PLC En que materias diferentes das xa marcadas no decreto se vai usar como lingua vehicular o galego (Decreto 124/07 como decreto de mínimos, nunca de máximos). Medidas para que o alumnado que descoñeza as linguas vehiculares do ensino, e nomeadamente o galego, poida seguir con éxito esas materias.

Partes e contidos da PSC Determinación do punto de partida

Contorno vs. contexto 124/07: o PLC debe incluír os criterios para determinar a lingua predominante no contorno ? Artigo 7: na etapa de educación infantil, o profesorado usará na clase a lingua predominante entre o alumnado, terá en conta a lingua do contorno e coidará de que o alumnado adquira, de forma oral e escrita, o coñecemento da outra lingua oficial de Galicia

Contorno vs. contexto Contorno (Fdez. Paz et alii) Alumnado Profesorado Ambientalidade lingüística do centro Contexto extraescolar vs 124/07 Contorno do 124/07?

Determinación da lingua do contorno IG (indicador global) Índices sectoriais Necesidades Posibilidades Contexto Alumnado Profesorado

Cálculo dos índices sectoriais Ambientalidade lingüística do centro Observación Contexto sociolingüístico dos centros Fontes secundarias Documentación previa Enquisa Situación do profesorado Enquisa Situación do alumnado Enquisa

Fontes secundarias Decreto 124/07 non dá indicacións para determinar a lingua do contexto, pero si a “lingua materna” do alumnado de infantil: Criterios do PLC Datos fornecidos polos pais Datos estatísticos oficiais Censo de poboación e vivendas Do 2001. Datos por comarcas e por concellos Enquisa de condicións de vida das familias Do 2003. Datos por provincias MSG Do 1992 ou do 2004. Lingua inicial e competencia lingüística. Sete cidades e outras entidades de poboación clasificadas por número de habitantes Por que?

Que é o DAFO? FACTORES INTERNOS FACTORES EXTERNOS ASPECTOS NEGATIVOS DEBILIDADES AMEAZAS ASPECTOS POSITIVOS FORTALEZAS OPORTUNIDADES

Partes e contidos da PSC Reflexión sobre o obxectivo final que sinala a lexislación e determinación do camiño que se seguirá para chegar a el

Reflexión sobre obxectivos e medios Repaso da lexislación Obxectivo final Obxectivos específicos Reflexión sobre índices Camiño percorrido Márcao a lexislación: competencia Márcaos cada centro: actitudes, espazos de uso… Posibilidades e retos Boas/malas prácticas

Partes e contidos da PSC Materias do currículo e lingua en que se imparten

Determinación da lingua vehicular Non consiste en copiar as materias que son de obrigada impartición en galego 50% = mínimo Non 50% das materias, senón da docencia Os mínimos hai que garantirllos a todo o alumnado Secuencia lóxica. Coordinación entre centros. Proxecto vinculante Unha materia de libre determinación pode darse uns cursos en galego e outros en castelán Seccións bilingües

Primaria 1º 2º 3º 4º 5º 6º Lingua castelá e literatura 4 4 4 4 4 3 Lingua galega e literatura 4 4 4 4 4 3 Lingua estranxeira 2 2 3 3 3 3 Educación artística 2 2 2 2 2 2 Educación física 2 2 2 2 2 2 Matemáticas 5 5 4 4 4 4 Coñecemento do medio 5 4 5 4 5 4 Relixión/Alternativa 1 2 1 2 1 2 Educación para a cidadanía - - - - - 2 TOTAIS 25 25 25 25 25 25 50% 12,5 12,5 12,5 12,5 12,5 12,5 Materias en galego establecidas nos artigos 6 e 8 do Decreto 124/07 14 13 13 12 13 13

Primaria Alumnado galegofalante: Acoller a lingua minorizada na aula para acoller o alumnado que a fala Asentar ben a competencia para que poida ser transferida á L2 Alumnado castelanfalante: Con familias motivadas e profesorado competente e diposto. Proceso máis lento de dominio das linguas Con familias/profesorado non dispostos

ESO TOTAL horas semanais: 32. Materias en galego establecidas nos artigos 6 e 9 do Decreto 124/07 1º 2º 3º 4º Bioloxía e xeoloxía - - 2 3* Ciencias naturais 4 3 0 0 Ciencias sociais, xeografía e historia 3 3 3 3 Educación para a cidadanía e DDHH 0 2 0 0 Física e química 0 0 2 3* Lingua galega e literatura 4 3 3 3 Matemáticas 4 4 4 3 TOTAL 15 15 14 9-15 HORAS QUE FALTAN PARA OS MÍNIMOS 1 1 2 7-1

Bacharelato Artes CC e Tecnol. Hum e CCSS Hor Total Faltan plásticas escénicas 1 Com. Lingua galega e literatura 3 10 6 Filosofía e cidadanía 2 Ciencias para o mundo contemporáneo 2 Mod. Cultura audiovisual Matemat. Historia mundo contemp. 3 2 Com. Lingua galega e literatura 3 12 4 Historia da filosofía 3 Historia de España 3 Mod. TEGP Hª mus e danza Matemat. Xeografía 3

Bacharelato Materias 2º bacharelato en extinción Horas Historia 4 Filosofía 3 Lga galega e literatura 3 Lga castelá e literatura 3 Lga estranxeira 3 1ª propia modalidade 4 2ª propia modalidade 4 3ª propia modalidade 4 Optativa 4 Total 32 50% 16 Materias en gal. artigos 6 e disposición transitoria do 124/07 7-15

Bacharelato en extinción (2º curso). Optativas e propias da modalidade en galego Ciencias Tecnolox Human. Artes Mod. A Debuxo Técnico Hª da Arte B CC da Terra Tecnol. Industrial Xeogr. Optativas Introdución ás Ciencias Políticas e Sociais Historia e Xeografía de Galicia

Outras FP: Formación e orientación laboral Ensinanzas especiais: non se especifican Infantil: A única variable a considerar é a lingua do alumnado. Mínimo espazo para a planificación Alumnado galegofalante: galego = lingua vehicular. Lectoescritura en galego Alumnado castelanfalante: 50% mínimo As habilidades lectoescritoras deben ser inmediatamente transferidas. Desenvolverase o galego para que sexa idioma base da aprendizaxe

Partes e contidos da PSC Estratexias didácticas xerais relacionadas co uso das linguas no ámbito docente

Estratexias didácticas Estratexias do profesorado de linguas para facilitar a transferencia das aprendizaxes lingüísticas Partir do tipo de coñecemento do alumnado Coñecemento de cada lingua Coñecemento propio do alumnado bilingüe (MCRL) Da unificación terminolóxica á planificación conxunta Enfoque comunicativo Reflexión lingüística contextualizada e contrastiva Estratexias para que as áreas non-lingüísticas contribúan á competencia lingüística do alumnado: Usos correctos do profesorado Participación do alumnado Comprensión e planificación do texto oral e escrito. Ensinar a pensar

Marco europeo común de referencia para as linguas O enfoque plurilingüe céntrase no feito de que conforme se expande a experiencia lingüística dun individuo nos ámbitos culturais dunha lingua (…), o individuo non mantén estas linguas e culturas en compartimentos estritamente separados, senón que desenvolve unha competencia comunicativa á que contribúen todos os coñecementos e as experiencias lingüísticas e na que as linguas se relacionan entre si e interactúan.

Partes e contidos da PSC Medidas de apoio e reforzo adoptadas para conseguir un correcto uso lingüístico escolar e educativo, dirixidas a alcanzar o obxectivo xeral establecido na LNL e na LOE de fomento do plurilingüismo

Medidas de apoio e reforzo Para asegurar que os usos lingüísticos que se fan no centro favorecen o obxectivo de competencia bilingüe que guía a PSC Profesorado (formación, asesoramento, actitudes…) Familias (información) Centro como espazo comunicativo (biblioteca, radio, conferencias, teatro…)

Partes e contidos da PSC Medidas adoptadas para que o alumnado con insuficiente dominio das dúas linguas poida seguir con aproveitamento as ensinanzas que se lle imparten

Medidas para o alumnado que descoñece as linguas vehiculares Necesidade de que o alumnado estranxeiro aprenda galego. Tamén fóra da aula Valoración e uso das linguas de orixe do alumnado estranxeiro. Dominio conversacional (2 anos) vs. Dominio académico (7 anos mínimo) Reforzo en castelán para alumnado galegofalante? Medidas de atención á diversidade

Medidas xerais de atención á diversidade Titoría (seguimento, integración, valoración das linguas de orixe…) Apoio dentro/fóra da aula (con PT ou con outro profesor) Reforzo Adaptación curricular (áreas de linguas) Desdobramentos e agrupamentos específicos (só en secundaria)

Medidas de atención ao alumnado estranxeiro Exención??? Orde 20 de febreiro de 2004 (DOG nº 40 do 26 de febreiro) Acción titorial Curriculares Reforzo educativo Adaptación curricular Flexibilización de idade Organizativas Grupos de adquisición de linguas Grupos de adaptación da competencia curricular Profesorado de apoio

Profesorado de apoio Artigo 4º As delegacións provinciais da Consellería de Educación e Ordenación Universitaria avaliarán en todos os centros que escolaricen alumnado procedente do estranxeiro os recursos existentes e as necesidades derivadas desa escolarización co propósito de propicia-las dotacións necesarias para levar a cabo as atencións establecidas nesta orde

Grupos de adquisición de linguas Último curso Infantil Primaria ESO 1º cic 2º/3º cic Destinatarios Alumnado que descoñeza completamente ambas as linguas (Orde do 2004) > alumnado que descoñeza galego e/ou castelán (artigo 15.3 do Decreto 130/07 e artigo 13.5 do Decreto 133/07) Duración Un trimestre. Ou máis (autorización da inspección) ou menos (xunta de avaliación) Materias na aula de referencia E. física E. artística Titoría, E. física, Música, E. plástica e visual Máximo de permanencia 5 h/semana 10 horas 20 horas 24 horas Procedemento Autorizados pola delegación provincial logo de solicitude da dirección e informe da inspección. As familias deberán estar informadas Profesorado Pref. de linguas

A dinamización lingüística A DL consiste na aplicación sistemática dun conxunto de estratexias, técnicas e recursos que permitan xerar, xestionar e avaliar un proceso participativo de cambio lingüístico nun colectivo determinado, definido por unhas características comúns, que ten como obxectivo crear as condicións que aseguren o funcionamento da planificación lingüística . Solé i Sanosa, M. ( 1991) Planificación : determinación do camiño que cada centro debe percorrer para chegar aos obxectivos marcados pola lexislación Dinamización : creación das condicións educativas e ambientais en cada centro que fagan posible a realización da planificación lingüística

A dinamización lingüística , que permite? DINAMIZACIÓN LINGÜÍSTICA Visualización da lingua oral e escrita Activación do galego oral no alumnado Implicación da lingua galega en actividades trans- versais Información e sensibilización da comunidade educativa Neutralización de prexuízos que impidan avanzar no uso social do galego Cómpre partirmos no seu deseño do labor dinamizador desenvolvido no centro

A dinamización lingüística : obxectivos Estender e optimizar o uso da lingua galega nos centros educativos Modificar os comportamentos lingüísticos Conseguir un cambio de imaxe que permita acadar cotas máis altas de prestixio para a lingua galega Incentivar o ritmo vivo da lingua: o galego = lingua con plena vitalidade e de proximidade aos destinatarios/as Implicar todos os axentes escolares neste proceso Sobardar o escenario educativo e escolar e contribuír á dinamización lingüística do contorno

U nha nova estratexia dinamizadora (l) DINAMIZACIÓN INTERNA: Acrecentar o nivel de formación e competencia en planificación lingüística. Procurar asesoramento, cando for preciso, para o seu labor dinamizador nas coordinacións territoriais. Aproveitar a experiencia dinamizadora aplicada no centro como punto de partida. Axudar a trazar unha Planificación Sociolingüística de Centro e colaborar na redacción do Proxecto Lingüístico de Centro (diferenciar entre normalizar e dignificar). Determinar as necesidades dinamizadoras, liñas estratéxicas de actuación e actividades en función do indicador global (IG) do centro. Deseñar medidas concretas que respondan a cadanseu obxectivo e que veñan determinadas polas características propias de cada centro.

U nha nova estratexia dinamizador a (ll) DINAMIZACIÓN INTERNA: Asumir proxectos realistas, con obxectivos ben graduados e temporizados para conseguirmos o seu cumprimento e a nosa satisfacción. Apostar por un proxecto coordinado con outros equipos de traballo do centro: biblioteca, proxecto lector, TIC, proxectos europeos… Elaborar, en colaboración co ED, argumentarios para as familias onde se xustifique a planificación lingüística do centro. Axudar a igualar a realidade do ENDL dentro da organización do centro , do mesmo xeito que calquera outro departamento didáctico . Avaliar o plan de actividades dinamizadoras para mudar aquelas que non funcionaron correctamente.

U nha nova estratexia dinamizadora(lll) DINAMIZACIÓN EXTERNA: Solicitar da Administración a organización daquelas actividades que se consideren necesarias para o labor dos ENDL: intercambio de experiencias, elaboración de materiais… Partillar as boas prácticas e as experiencias contrastadas para evitar illamentos. Iniciar/Aprofundar o traballo de dinamización vencellado ao contorno: SNL do concello, movemento asociativo, sector comercial local… Sobordar o escenario educativo e escolar e contribuír á dinamización lingüística da comunidade. Coordinar o proxecto cos outros centros educativos próximos (ou non) e/ou agruparse en coordinadoras locais ou comarcais. Procurar fontes de financiamento público e privado para poder desenvolver a dinamización programada.

Moitas grazas Mercedes Queixas Zas Coordinadora territorial ENDL

Obradoiro Proxecto Sociolingüístico Centro

More Related Content

Viewers also liked (6)

Similar to Obradoiro Proxecto Sociolingüístico Centro (20)

More from Coordinadora Galega ENDL (20)

Recently uploaded (7)

Obradoiro Proxecto Sociolingüístico Centro